Yalı Çapkını

Yalı çapkınlarına dünyanın birçok kısımlarında rastlanmakla beraber, «yalıçapkınıgiller» (Alcediniae) ailesinin üyeleri daha ziyade tropikal bölge kuşlarıdır.
«Âdi yalı çapkını» (Alcedo ispida), öbür yalı çapkınları'nın birçok özelliklerini paylaşır. Sık, düz ve çok nefis renkli tüyleri sırtında madenî, karnında ise ipek parıltılıdır. Başının arkası ile ensesinde yeşilimsi
siyah zemin üzerinde deniz mavisi renginde gayet sık ve dar enine şeritler göze çarpar. Kuşun uzunluğu İ 7 santimdir.
Yalı çapkınlarının kuzey türlerinden Birleşik Amerika kuşaklı yalı çapkını (Megaceryle alycon) mavimsi - gri ve beyaz renkli orta irilikte bir kuştur. Bu türün dişisi erkeğinden daha parlak renklidir. Dişinin göğsünü kateden kestane rengindeki şerit de erkekte yoktur.
Bizdeki yalı çapkınları'nm en iyi bilineni «İzmir yalı çapkını» dır (Halycon smyrnensis). 27 santim uzunluğundaki bu yalı çapkını'nın baş, boyun ve karın bölgesi kızıl kahverengi, sırtı, omuz tüyleri ve kuyruğunun üst tarafı ise kobalt mavisi olup yeşil parlaklık gösterir. Kuyruk sokumu ve kuyruk üstü tüyleri parlak bir mavidir. Gerdanı ve göğsü düz beyazdır. İzmir yalı çapkını, gezici kuşlardandır.
Türkiye'deki yalı çapkmları'ndan, «gri renkli yalı çapkını» (Ceryle rudis) kanatlarının ve kuyruğunun daha uzun ve sivri olmasıyle öbür yalı çapkmları'ndan ayrılır. Siyahlı, beyazlı bir kuştur. Uzunluğu 25 - 26 santimdir.
Eski Yunanlıların yalı çapkınlarıyle ilgili bir efsaneleri vardı. Buna göre, yalı çapkınları okyanusun üzerinde yüzer bir yuva bina ederler, yumurtaların üzerinde kuluçkaya oturdukları süre zarfında hava sakin kalırdı. Bu efsanenin şüphesiz gerçekle ilgisi yoktur, zira yalı çapkınları ağaç kovuklarında veya su kıyılarında kendi kazdıkları deliklerin
içine yumurtlamaktadırlar. Kuşaklı yalı çapkını'nın, suyun epey uzağındaki dik bir bayırda açtığı tünel bazen 120 santim kadar olabiliri
Yalı çapkını başkaca bir yuva yapmaz. Tünelinin ucundaki yuvarlağımsı bir boşluğa sekiz kadar beyaz yumurta yumurtlar. Dişi tek başına kuluçkaya oturur, fakat erkeği bu süre boyunca ona yiyecek getirdikten hayka pisliğini uzağa taşır. 14-16 gün sonra yumurtadan çıkan yavrular, son derece çirkin yaratıklardır. Tamamıyle çıplak olduktan başka günlerce gözleri açılmaz. İrilikleri de farklıdır, öyle ki aynı yuvanın içinde birbirinden iki misli büyüklükte yalı çapkınlarına rastlanmıştır. Bu kuşlar yedikleri balıkların kılçıkla-rıyle pullarım topaklar halinde vücutlarından atarlar. Ana ile baba bol balık yedikleri ve yavrularına da balık getirdiklerine göre, kuluçka odasının etrafı bu gibi topaklarla doludur.
Su içindeki hayvanlarla beslenen kuşlar önemli bir yeteneğe sahiptirler. Işık suya girdiğinde veya çıktığında kırılır. Bu nedenle kuşların suyun üstünde iyi bir gözlem yapmaları gerekir. Afrikalı Yalı çapkını havada rüzgar yokken dahi "sabit kalabilme" özelliğine sahiptir. Ve bu da ona havada asılı kalamayan diğer Yalı çapkını kuşları arasında büyük bir avantaj sağlar. O, balık avlamak için bir dalın üstünde beklemek zorunda değildir. Balığın olduğu her yerde avlanabilir.


Editorya' ya bizim bloğumuzu da editorya bloklarınızı tanıtıyor sayfalarına eklemesini rica ederiz.