Kaya kartalı veya öbür adıyla Altın kartal, tarihte kuvvet sembolü olmuş kartaldır. Kuzey Yarımküresi'nin büyük bir kısmında rastlanan bu yırtıcı kuş, gerçek kartalların en irisi, en kuvvetlisi ve en derli toplu yapılışıdır. Uzunluğu 80-95 santim, kanatlarının uzunluğu 58 - 64 santim, kuyruğu 31 - 36 santimdir. Açılmış kanatlarının eni 2 m.'yi bulur. Ağır bir kuş olduğundan, sakin havada alçak bir yerden havalanırken hantal gözükebilir, fakat yükseğe çıktıktan sonra, gayet ihtişamlı bir uçuşu vardır. Avının üzerine büyük bir hızla inerken, kanatlarının arasından akan havanın sesi epey uzaktan duyulabilir. Fakat kaya kartalı ancak otururken veya uçarken güzeldir, yerde koşarken son derece hantal ve beceriksiz gözükerek insanı güldürür.
Boy 75-88 cm, kanat açıklığı 204-220 cm'dir. Başı altın rengine yakındır. Alttan kanat telekleri örtü tüylerinden ve gövdesinden açık renklidir. Gencinin gövdesi siyaha yakındır, uçuşta beyaz kanat içi ve kuyruk dibiyle rahatça ayrılır. Başını ve boynunu ileri uzatır, kanadı gövdesine doğru daralır, kuyruğu diğer kartallardan uzun ve deniz kartalları gibi kamalı değil, küttür. Uçuşta görkemli ve zariftir, diğer kartallardan farklı olarak süzülürken ve dönerek yükselirken kanatlarını yukarı kaldırır.
Kaya kartalı pek çok tavşan ve yer sincabı öldürür, küçük kuzularla hindilere saldırdığı da çok görülmüştür. Kuşların arasından yalnız yırtıcı kuşlar, kırlangıçlar ve çok hızlı uçan ötücü kuşlar pençesinden kurtulur. Kaya kartallarının bazen çift olarak ava çıktıklarını görenler olmuştur. Hele bir keresinde birkaç kaya kartalı bir çatal boynuzlu antilop'a karşı kitle halinde saldırıya geçmişlerdi. Orta Asya uluslan kaya kartalını terbiye ederek tilki ve ceylan avlamaya alıştırırlar. Pençelerinin kuvveti o derecedir ki, sahibinin sargılarla emniyete alınmış bileğine tünediği zaman, dokunduğu yeri ağntır.
Yavruyken ele geçirilip büyütülen kaya kartalları insanlarla sıkı fıkı dost olurlar, hele sahiplerine o kadar alışırlar ki, uzunca bir süre ayrılacak olsalar, onu bayağı özlerler. Sahiplerini görünce de onlan sevinç çığlıklarıyle karşılarlar.
Fakat kuvvetine güvenen kaya kartalı'nın, çocuklara saldırdığına, hatta gücü yettiği takdirde çocuk kaçırdığına dair anlatılanlar masal değildir. Hatta durup dururken yetişkin insanlara saldırdığı tek tük vakalara bile rastlanmıştır.
Bu kartalın zaman zaman leş yiyeceği de tutar. Bir kaya kartalı çifti, bir sığır ölüsünün başında karınlarını doyururken ve kendilerinden iki misli irilikte bir Kaliforniya kondoru sürüsünün yaklaşma teşebbüslerini geri püskürtürken görülmüştür.
Kaya kartalı siyahımsı kahverengiyse de, sırtında ve boynunda altın renginde gayet güzel bir parıltı dikkati çeker. Birçok lisanlarda «altın kartal» diye isimlendirilmesi bundan ileri gelir. Genç kaya kartallarının kuyruklannda beyazımsı, bölgeler vardır. Bu kartal bir yılda bütün tüylerini dökmeyen tek tük kuşlardan biridir: Bu tüy dökme eylemi iki yılda tamamlanır. Kaya kartalı, yuvasını kolay erişilemeyecek bir yere: Bir kaya duvarındaki pervaza, ya da yüksek bir ağacın üzerine yapar. Değneklerden bina edilen bu yuvayı üst üste yıllarca kullanır. Kaya kartalları ölünceye kadar bir arada kalmak üzere birleşirler.
Tabiattaki kartalların hayat süresi sadece tahminlere dayanmakta ise de, bir kaya kartalının hayvanat bahçesinde kırk altı yaşına kadar yaşadığı bilinmekledir.
Avustralya'nın da kaya kartalı'na benzeyen 98 -100 santim uzunluğunda bir kartalı (Uroaetus audax) vardır. Ormanlarda olduğu gibi ovalarda da çift olarak veya sürü halinde bulunur. Kaya kartalının kuvveti ve yırtıcılığı hakkında anlatılanların hepsi, kuyruğu kama biçimindeki bu kartala da uyar. Rastladığı küçük boy bütün kanguru'ların hakkından gelir. Büyük kangurularla başa çıkamazsa da, dişilerinin kesesinin içinden yavruları kapmanın yolunu bulur. Bu açgözlü kartal Avustralya'daki koyun sürülerinin en büyük düşmanıdır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder