Amerika' nın tropikal ormanlarında kuş arayan tabiat bilginleri çok kere asker karınca ordularıyla karşılaşmak tehlikesindedirler. Kendilerine öz bir ses çıkaran bu korkunç sürülerin her biri, orman zeminini siyahımsı bir halı gibi kaplayan, her ini, her yaprağı yoklayan ve her dala, çalıya ve ağaca çıkan yüzbinlerce asker karıncadan meydana gelir.Yaklaşan bir karınca ordusunun yolu üzerinde olmak, karıncalar daha gözükmeden dahi umıtulamayacek bir tecrübedir. Her türlü böceği ve örümceği hayatını kurtarmak için kaçarken görebilirsiniz. Kırkayaklar toprağın yüzeyine çıkarlar örümcekler ipek gibi ağlarından yere kayarlar. Sayısız böcek kuru yaprakların üzerinde kaçarken, yağmur gibi bir ses kulağa gelir. Bütün bu orman yaratıkları kaçmaya mecburdurlar. Zira en ufak bir gecikme, yağmacı karıncalara yem olmaları anlamına gelir.
«Karınca kuşları» işte bu kargaşalık arasında çıkagelirler. Tiz tiz öterek, şen hareketlerle sağa, sola sıçrayarak ve karınca halısının yolu üzerinde durmamaya dikkat ederek böceklerle tıka basa karınlarım doyururlar.
Karınca kuşları, Amerika tropikal kuşakları'nm, kolibrî'lerden sonra en karakteristik ve en bol orman kuşlarıdır. Tabiat bilginleri bu kuşların en azından 238 türünü bilirler. «Karıncagiller ailesi» nde (Formicariidae), çok kere erkekle dişinin arasında görünüş itibariyle belirli bir ayrılık vardır. Erkek karınca kuşu siyahlı beyazlı, dişisi kahverengi veya gridir. Bazılarının sırtında gizli bir beyazımsı leke bulunur. Karınca kuşları, genel olarak ormanın alçak dallarına asılı derme çatma yuvalar yaparlar. Bu yuvalar liflerden, köklerden, birkaç yapraktan, yosundan ve ottan örülmüştür. Dişi buraya genellikle parlak kahverengi veya gri lekeli veya zikzaklı 2 - 3 mavi beyaz veya kahverengimsi yumurta yumurtlar.
«Keskin gaga», bu Güney Amerika ailesindeki tek türdür. Keskin-gagalar tiranlarla yakın akraba olmakla beraber, kılınışı tüylerle çevrili ve kancalı olmayan düz ve keskin bir gagalan olmasıyla onlardan ayrılırlar. Sık tropikal ormanların üst katlarında yaşadıklarından, haklarında, küçük tangara'larla bazen bir arada görüldüklerinden başka bir şey bilmiyoruz. »Oxyruneidae» ailesini meydana getiren keskin - gagaların sırtı sarımsı yeşildir, çoğu zaman gizli olan parlak kırmızı bir tepelikleri vardır. Karınları ve göğüslerinin rengi griyle sarı arasında oynar ve siyah beneklerle işaretlidir.
Tabiat bilginleri karınca kuşları'nı başlıca üç grup halinde ele alırlar: «Karınca örümcek kuşları», «karınca çıt kuşları ve «karınca pitta'ları» veya öbür adlarıyle «karınca ardıçları». Ailenin en kalabalık grubu olan karınca çıt kuşları, sık ormanın derinlerinde yerde veya yere yakın yaşarlar. Oldukça ince ve orta derecede kancalı gagaları ve öteğengillerinki gibi bir kuyrukları vardır. Grup halinde yolculuk ettiklerinden, incelenmeleri kolaydır. Çok kere karınca örümcek kuşları ve odun kesici diye isimlendirilebilecek başka bazı bağırgan kuşlarla bir arada görülürler. Dört, beş türden yirmi kuşluk bu karışık sürüler çok gürültücüdür, sesleri ormanın derinlerinde belki kırk metre uzaktan duyulabilir. Bu koro aslında bir savaş çağırışı olup karınca kolonlarının yürüyüş halinde oldukları anlamına gelir.
Karınca çıt kuşları'nın arasında irilik ve renk bakımından büyük farklar varsa da, hepsi oldukça ince yapılı kuşlardır. Minik »Amazon karınca çıt kuşu» (Microrhopias quixensis), kanatlarında, kuyruğunda ve siyah tüylerinin kaidesinde beyaz benekler olan siyah renkli ve ötegen iriliğinde bir kuştur. Dişisi donuk kahverengidir. «Alaca karınca çıt kuşu» (Melanopareia maximiliani), iri bir öteğen veya bir kuyruksallayan büyüklüğünde ince bir kuştur. Parlak kızılımsı göğsü, beyaz gerdanı, siyah yüz maskesi ve grimsi sırtı vardır.
Yanlardan basılmış ve kuvvetli kancalı gagaları elan karınca örümcek kuşları, tropikal ormanın veya orman kıyısının alt veya orta katlarında barınırlar. İri türlerinde gaga genellikle oldukça derin olukludur. «Beyaz çizgili karınca örümcek-kuşu» (Thamnophilus doliatus), siyah ve beyaz yollarıyle klasik hapishane üniformasını andırır. Meksika üe Güney Amerika'nın kuzeyinde yaşayan bu oldukça kalın yapılı ve sığırcık iriliğindeki kuşun uzun kuyruğu ve beyaz bir tepesi vardır. Dişisi aynı yapıda olmakla beraber kızılımsı kahverengidir. Kolombiya ile Bolivya arasındaki And sıradağlarının kuşlarından »beyaz kanatlı ateşgöz» (Pyriglena), kadife gibi siyah renkliyse de, kanatlarında gizli beyazlıklar vardır, gözleri de şarap ıkırmızısıdır. Karınca örümcek - kuşları'nm en gülüncü Güney Amerika'nın «beyaz yüzlü karınca kuşu» dur (Pithys albifrons). Kızılımsı kahverengi vücutlu ve grimsi kanatlı bu serçe iriliğindeki kuşun, her ikisi de lekesiz beyaz olan keçimsi bir sakalı ve alnında dağınık tüylü büyük bir tacı vardır. Orman zeminine yakın yerlerde kalabalık sürüler halinde dolaşır.
Karınca kuşları'nın üçüncü ana grubu karınca ardıçları'na bazen karınca pittaları» da denilmektedir. Gölgeli orman zemininde yaşayan bu kaim gagalı kuşlar çok kere, çok uzun bacaklı ve çok kısa kuyruklu kahverengimsi iri ardıç kuşlarına benzerler. Kuşların en ürkekleri arasındadırlar. Bununla beraber sutavuğugiller gîbi bunlar da devamlı
tekrarladıkları gürültülü çağrılar salıverirler. Genel olarak yalnız veya çift olarak görülen karınca ardıçlarının ıslığının vantrilogluk özelliği vardır. Bu da, düşmanlarından gizlenmesi için tabiatın kuşa yardımıdır.
Bu güzelliğe meraklı karınca ardıcı grubunun tipik bir üyesi de «on düleli karınca pittası» dır (Grallaria squamigera). Güney Amerika'nın kuzey yarısının bu kuşunun 6-7 santim uzunluğunda bacakları (küt uçlu kuyruğundan en az iki kat uzun) ve zeytuni renkli dolgun bir vücudu vardır. Başının tepesi mavimsi gri, karnı ile göğsü soluk tarçın rengi fon üzerinde siyah yolludur. Bu tür de Venezuela ve Kolombiya Andlarında yaşayan akrabası «Grallaria excelsa» gibi çok kere deniz seviye» sinden 2 500 metre yükseklikteki sık astropikal dağ ormanlarının zemininde barınır.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder