Güvercin ve Güvercinci

22 Haziran 2007 Cuma

DÖNEK GÜVERCİNLER

DÖNEK GÜVERCİNLER
DÖNEK




VÜCUT YAPILARI VE BİYOLOJİLERİ
Orta irilikte ancak oldukca uzun sayılabilecek bir güvercin ırkıdır. 14 adet olan kuyruk telek tüyleri de genellikle normalden uzun ve geniş sayılabilir. Bir çoğunda kuyruk hafifce, kelebeklerde olduğu kadar olmasada, çatı şeklinde iki yana eğimlidir. Kanatlarını kuyruğun üzerinde taşıyan bu ırkta kanatlar uca doğru biraz sivrice ve kanat açıklığı diğer bir çok ırka nazaran biraz daha geniştir (iki kanat ucu arası mesafe), Aynı zamanda uzunca bir gagaya sahiptirler. Kısa sayılabılecek ayaklara sahip olan bu kuşların duruşu neredeyse yere pareleldir. Türkiye'de yetiştirilen döneklerde paça ve tepe görülmez. Son yıllarda sıkca görülmeye başlayan paçalı yada tozluklu olanları, Makedonya (Yugoslavya) döneği ile melezdir. Alaca ve düz her renkte görülen bu güvercinlerde en yaygın renkler beyaz kafalı, kanat uçları beyaz ve beyaz kafalı, kanat uçları ve kuyruk beyazdır. Diğer tarafları genellikle siyah, ondan sonra görülme sıklığına bağlı olarak sırasıyla mavi (siyah şeritli) yada çakmaklıdır. En az rastlananları kırmızı (ressesif) alacalardır. Beyaz kafalı ve uzun kanat telekleri beyaz olanlarına İzmir yöresinde Baska, ayrıca kuyruğu da beyaz olanalarına Galaça adı verilmektedir. Renklerine görede şöyle adlandırılmaktadırlar; kara galaça, kara baska, mavi galaça vb. Ressesif kırmızıları, ister düz renkte olsunlar isterse alaca, çakal olarak adlandırılmaktadırlar. Göz renkleri genellikle siyah olmakla beraber, yabani göz rengi hariç, diğer göz renklerinede rastlanır.
Eşeysel olgunluk (kızgınlık), beslenmeye bağlı olmakla beraber diğer ırklara göre biraz daha geçtir. Aynı zamanda trichomonad ve paramixovirus gibi hastalıklara karşı daha duyarlıdırlar. Yavrulara bakma özellikleri posta ve dewlaplara nazaran kötüdür. Genellikle bir yuvadaki yavrular arasında belirgin bir gelişme farklılığı görülür.
TÜRKİYEDE YETİŞTİRİLDİKLERİ YÖRE
Ana yetiştirilme bölgesi Türkiye'nin batısıdır. Buralardada çok yaygın olmamakla birlikte bazı kentlerde neredeyse yalnızca dönek yetiştirilmektedir. En fazla yetiştiricisi büyük kentlerden İzmir'dedir. İzmir'den sonra Bursa'yı ve Denizli'yi sayabiliriz. Özellikle İzmir ve Bursa'da başka ırklarda yaygın olarak yetiştirilmesine rağmen Denizli'de neredeyse yalnızca dönek yetiştirilmektedir. İzmir ve Bursa'da en çok göçmenlerce yetiştirilmektedirler. Bu illerin dışında Ege kıyısında bazı ilçelerde, örneğin Ayvalık ve Trakya'da da Malkara ve Keşan ilçelerinde hemen hemen yalnızca bu ırka rastlanmaktadır. İstanbul'da da hemen her ırkın olduğu gibi çok az sayıda da olsa yetiştiricisi mevcuttur.
UÇUŞ
Salındıklarında çok çabuk yükseklik kazanan bu kuşlara yerden kuş gösterildiğinde (pırıltı) kanatlarını toplayarak dalarlar ve bu dalış süresince bir yada bir kaç kez kanat kuyruk ekseninde pervane şeklinde dönerler. Bu ırkta islah hedefi, yüksek hızda uzun mesafe dönüştür. Dönüş esnasında kanatların duruşu kuştan kuşa farklılık gösterir. Bazıları kanatlarını neredeyse vücutlarına yapıştırarak dönerken, büyük bir kısmı dönüş esnasında kanatlarını çeyrek açık tutarlar. Diğer bir kısmı ise kanatlarını oldukça fazla açarak dönerler. Yandan bakıldığında kuşun her dönüşte kendisini çevirttirdiği ve rollerlardan (makaracılardan) farklı olarak, dönüşler arası geçiş, çok hızlı dönüşlerde dahi açıkca belli olur. En iyi dönüş 45 derecelik açıyla daldığında görülebilir. Bu açıdan sapma dalış ve dönüş kalitesini olumsuz olarak etkiler.
UÇURMAYA ALIŞTIRMA
Kümesde ürkek görünen bu kuşların aslında kontrolleri çok kolaydır. Kümes önünde eğer bir kaç kuş varsa yerden kolay kolay kalkmaz. Hatta isterseniz bir gurup döneği bir sopayla sürerek tanımadıkları yerlere dahi götürebilirsiniz. Dışarıdan bir müdehale olmadığı sürece, yani onları aşırı derecede ürkütecek bir şey olmadığı sürece uçmazlar. Ancak bu özelliklerinden dolayı kötü uçucu oldukları sonucu çıkarılmasın. Dönek yavruları diğer bir çok ırka nazaran daha çabuk uçmaya alıştırılabilirler. Hiç uçmamış bir yavru kolayca uçan kuşların ardından yükselebilir. İste bu özellikleri nedeniyle genç kuşlar ilk uçurulduklarında çok dikkat edilmesi gereken bir nokta var. İlk uçuslarında dahi diğer kusları takip edip fazlaca yükselebilirler ancak çoğunlukla aşagıdan kuş gösterildiğinde diğer alışkın kuşlar gibi hızla aşağıya inememektedirler. Henüz çevreyi de yeterince tanımadıkları için çok yüksekten fazla açılmakta ve kaybolmaktadırlar. Hele hele çevrede başka kuşlar uçuyorsa ve hatta yabani güvercin ve kumrular dahi yavrunun şaşırmasına neden olabilirler. Bu durumda yavru kuşun yanında daha önce uçan kusların ürkütülerek yere inmeleri önlenmeli ve mümkünse daha fazla kuş kaldırılmalıdır. Buradanda anlaşılacağı gibi yavruların ilk uçuşlarında çok yükselmeleri ve açılmaları engellenmeleridir. Bu amaçla fazla uzun süre uçmayan ve çok yükselmeyen başka ırktan kuşlar kullanılabilir. Ancak bu yöntem dahi, daha öncede belirttiğim gibi eğer çevrede kuşların konsantrasyonunu bozacak başka kuşlar varsa, risklidir. Yavru yitirmemenin diğer bir yolu erken uçurmamaktır. Eğer ilk olarak 8-10 haftalik yaşta uçurulurlarsa, yön bulma yetenekleri gelişmiş olacağından ve yerdende olsa çevreyi daha iyi tanımış olacaklarindan kaybolmaları zordur. Bazı ırklarda ilk uçurmanın geç yaşda yapılması uçuş kalitesini ve diğer yetenekleri (takla gibi) olumsuz yönde etkilemektedir. Hatta bu ırklarda 8-10 haftalık yavruların 5-6 haftalıklara nazaran yalnızca havaya kalkmalarını sağlamak bile güçleşir. Dönekler, formda tutuldukları sürece ilk uçurma çok daha geç yaşda yapılsa dahi sorun yaratmaz. Ergenleşmiş, yani 20-22 haftalık hayvanların dahi uçurulmaları çok kolaydır. Ayrıca geç yaşda uçurma dalış ve dönüş kalitesini de olumsuz olarak etkilemez. Ancak bu dönemde beslenmelerine dikkat edilerek yağlanmaları önlenmelidir. Tüm uçucu kuşlarda olduğu gibi bu ırktada yemin sınırlı tutulması gereklidir. Yağlanma iyi uçan ve dönen kuşlarda dahi dalış ve dönüş kalitesini olumsuz yönde etkiler. Önerim kuşlar aç olduklarında bir öğünde yiyebilecekleri yem miktarinin sabah 1/3'ünü ve akşam 2/3'ünü olmak üzere iki öğünde verilmesidir. Uçan kuşlara ağırlıklı olarak buğday verilebilir. Buğdayla birlikte çok az miktarda kaliteli damızlık yemide verilmelidir. Kuşun kümese bağlanması yani çevreyi tanıma turları bittikten sonra dalış ve dönüş alıştırmasına geçilebilir. Bu amaçla alıştırılacak kuş tecrübeli bir kuşla uçurulmalıdır. Kuşlar yeterli yüksekliğe ulaştıklarında ve ikisininde posizyonlarının inecekleri yere aşağı yukarı 45 derece olduğunda (rüzgar altında), önce her hangi bir işaretle (ıslık, düdük, mendil sallama, el sallama vb.) dikkatlerinin yere çekilmesi gerekir. Bu işaret bir süre sonra kuş için "dalışa hazır ol" anlamı kazanır. Akabinde derhal kuş güsterilerek tecrübeli olan kuşun dalışa geçmesi sağlanmalıdır. Çok geçmeden tecrübesiz olan da onu takip edecektir. Eğer aynı anda ikiden fazla kus uçurulursa, her ne kadar toplu uçan kuslar olmalarına rağmen hepsinin aynı anda pozisyon almalarının sağlanması güçleşir. Ama havada nerede olurlarsa olsunlar aşağıdaki kuşa (pırıltı) reaksiyon göstereceklerinden istenen dalış ve dönüş sonucu alınamaz. Bazı yetiştiriciler bir kerede bir kuş uçurmaktadırlar. Bu yöntemin avantajı kuşun kontrolünün çok kolay olmasıdır. Ancak dezavantajıda yalnız başına uçan kuşun yeterli yüksekliğe çıkamamasıdır.
Alıştırmada pozisyon aldıktan sonra inecekleri yere yani kuş gösterilecek yere mutlaka bakmaları sağlanmalıdır. Zira dalış ve dönüş kalitesi bu durumdan önemli derecede etkilenmektedir. Dönekler uçarken onları iyi izleyebilecek ve onlarında bizi iyi görebilecekleri bir yerde durulmalıdır. Kuşlar uçarken onların bizi göremiyecekleri bir yerde durmamız, daha sonra ortaya çıkıp pozisyon almalarını beklemek boşunadır. Zira pozisyon al işareti kendimiz oluruz ve kuşlar bizi görür görmez dalış için beklemeye ve hatta dalışa geçerler. Bu nedenle daima görünecek bir yerde bulunulmalı ve "dalış için hazır ol" işareti verilmelidir.
Dr. Türker Savaş

19 yorum:

Adsız dedi ki...

ben izmir bayraklıdan motorcu izzet ege motorun sahibiyim egede benim üstüme dönekci yoktur yarısmak ısteyene acıgım kendine güvenen dönekcılerle yarısırım herkese selamlar.......

Adsız dedi ki...

bende denizliden dönekci bayram
senle yarışa varım
ama bedava olmaz
ortaya bi bahis koyalım yarışalım
öyle havadan sallamak yok
dönen kuşlarının resmine koy görelimbi
dönegin hası denizlide var bunu unutma
saygılar
dönekci BAYRAM

panççı dedi ki...

masada degil havada görelim
yada gelin gösterelim
alayına dumanga
menemenden ihsan kahya

Adsız dedi ki...

Valla İzmir/Sarnıçtayım Benim DönekLer 30 Metre Vuruyor KapaLı Top gibi HerturLu Yarışada girerim Fark yaratmaz Vatan:İzmir Mekan:Sarnıç Dönekçi Ertunç AÇık hesap herturLu iddaya giriLir.

Badik dedi ki...

Ben Bergamadan dönekci mehmet Gerçi siz daha iyi bilirsiniz döneğin hasının bergamada olduğunu ama ben yine bi hatırlatayım.Has dönek görmek isteyen arkadaşLarımı beklerim Hertürlü yarış Musabaka sorun oLmaz..

Adsız dedi ki...

Ben Bergamadan dönekci mehmet Gerçi siz daha iyi bilirsiniz döneğin hasının bergamada olduğunu ama ben yine bi hatırlatayım.Has dönek görmek isteyen arkadaşLarımı beklerim Hertürlü yarış Musabaka sorun oLmaz..

Adsız dedi ki...

bergamalı larr sizle her koşuldaa yarışırrr hepinizee fark atarızz bergama kale mahallesii sadecee sizee yeterr bergama kale mahallesinden bütün türkiye ye almanya ya dahı kalıtelı dönek izlettirilmiş ve satılmış dagıtılmıştır... bergamalı kasırga ZiYA Dönegin HAsı orda burda die atıp sıkılamayınn gelin bergamaya da görünn dudagınızz ucuklasın bergamada 10 yaşında cocuklarr dahı dönek uzmanı olmuşturr ...onlar bile sizlee yarışırr neden cünkü sağlamm ustaları whar.. ustalardan aldıkları kuşları onlar dahı geliştirmeye calışmaktadırlarr

Adsız dedi ki...

arkadaşlar bol keseden atıyonuzda telefon nosu vermiyonuz

Adsız dedi ki...

1 tane dişi kırmızı dönek lazım karşılık olarak 2 adet erkek kara galaca dönek verilecek...İStanbul

Adsız dedi ki...

ben bayraklıda motorcu izzetin üç sokak üstünde oturuyorum benim bankolar bile izzetin döneklerinden ii dönüyor DDD

Adsız dedi ki...

ben manisa saruhanlıdan cemo böle konuşmaklan olmaz bu işler ayarlayın bi musabaka kuşları yarıştıralım görelim kimin kuşu dönek kimin kuşu değğil saygılar yarumunuzu bekliyorum yorumunuza göre tel. numaramı bırakırım

Adsız dedi ki...

ben izmir çiğliden mehmet dönek havada izlenir müsabaka yapalım hem tanışırız hemde heycan yaratırız 1999 da ben yarıştım ama hiç dönüş gösteremedim ama yıldızdan kümese kadar sıkan kuşa kazandı dediler omuz bile oynatmadan indi mermiden hızlıydı diye bilirim kuş var kuşçuk var

Adsız dedi ki...

herkez atıp tutmuş daire kesen dönek 3-4 metre döner gerisi yalan arkadaşlar insanlar masada bilgisayar başında atıp tutmayı cok seviyor konuşanı cok gördükte icrata gelince kimse gününde degil hava kötü

Adsız dedi ki...

arkadaş doğru söylüyo 30 mt saya mı oynuyo 3 metre daire varsa 500 tl vereyim siz hiç dönek görddünüzmü.30 mt paçavra olcağına sıksın yeter

Adsız dedi ki...

katılıyorum yapmayın arkadaşlar 30 metreden bahsediyosunuz . sizinkiler kuş ta bizimkiler değilmi . 3 metre cıkarsın dairesi kessin göbeği de gördün mü daha ne ? 30 metre saya heralde o arkadaşınkiler

Adsız dedi ki...

arkadaşlar bırakın bu güzel şu güzel demeyi ortak noktamız dönekler nihayetinde. ben edirne keşandan boliç dönek kuşu uzun mesafede bozar makbul olanı dönerken bozmadan çıkarken bozmadan çıkması bunuda kısa mesafede yani 5 mt civarında dönüşlerde yapar herkese hayırlı günler olsun...............

mecit dedi ki...

arkadaşlar selam herkez atıp tutuyo 30 mt nedemekya onu biaraştırın 3*4 mttemiz yapsın etrafını toplasın çizsin yeter varmı herkezde göbek giden var

Memet Usta dedi ki...

ben Tokat/ERBAA dan Motorcu MEMET benim döneklerin üstüne kuş tanımam bu civarda babası orjinal dönek(KIRMIZI ALACA) anası Tip HEpsi ORJİNAL dönek kanatlarını tam kapatıyorlar izlemek isteyenler buyursun...

Azer dedi ki...

selam ben bornovalı ümit şunu hepinizçok iyi bilirsiiz ki döneğin vatanı izmir döneğin kıralıda bornovadan çıkar bu saat ten sonra herese domates biber kendine güvenen herkese kuş kaldırılır